Jonger dankzij citroenmelisse

Thee van citroenmelisse maakt je vaten soepeler en je huid strakker volgens een Japanse studie. Eén kop van 200 ml per dag volstaat.

Citroenmelisse blijkt een krachtig middel tegen ‘glycatie’ te zijn. Glycatie is het spontaan versuikeren van eiwitten. Als we ouder worden, raken steeds meer eiwitten in ons lichaam beschadigd door suiker. Een deel van deze beschadigde eiwitten veranderen in hardnekkige giftige verbindingen die Advanced Glycation Endproducts (AGEs) worden genoemd. Omdat je lichaam AGEs slecht kan afbreken, hopen ze op in onze weefsels.

AGEs maken je oud en ziek

Hoe ouder je bent, des te meer AGEs je met je meezeult. Die AGEs jagen niet alleen het verouderingsproces aan, ze verhogen ook je risico om ziek te worden. Dat doen ze onder meer omdat ze krachtige oxidanten zijn, ontstekingsprocessen ontketenen, eiwitvezels vernielen en nóg meer AGEs creëren. In toenemende mate tasten ze de wanden van de bloedvaten aan en maken die stijver, in de hersenen verhogen ze het risico op dementie en alzheimer, ze beschadigen de nieren en zorgen dat de huid vlekkerig, stug, slap en rimpelig wordt. Het is maar een greep.

Mensen met veel suiker in het bloed – zoals bij (pre-) diabetes – hebben extra veel versuikerde eiwitten in hun weefsels en daardoor ontwikkelen ze in sneltreinvaart allerlei ouderdomsziekten. We weten nu ook dat zonlicht en andere invloeden van buitenaf de vorming van AGEs in de huid kunnen versnellen. Rimpels, vlekken en hangwangen zijn het tragische gevolg. Helaas is het vrijwel onmogelijk om van eenmaal gevormde AGEs af te komen.

Medicijnen tegen AGEs werken niet

In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw probeerden farmaceuten medicijnen te ontwikkelen die het ontstaan van AGEs kunnen afremmen en afbreken. Bij dierproeven leverde dit spectaculaire, verjongende resultaten op. Even dachten wetenschappers met medicinale ‘AGE-remmers’ en ‘AGE-brekers’ op de bron van de eeuwige jeugd te zijn gestuit. De realiteit was echter weerbarstig: het wilde maar niet lukken om deze medicijnen bij mensen goed en veilig te laten werken. Deze ooit zo veelbelovende route naar verjongende geneesmiddelen liep dood en raakte in het slop. Op dit moment is de best aangetoonde bescherming tegen glycatie het laag-stabiel houden van je bloedsuikerspiegel en het mijden van voeding die veel AGEs bevat (zie hiervoor het boek Het anti-AGE-dieet).

Plantaardige stoffen gaan AGEs tegen

Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Al langer zijn er aanwijzingen dat ook sommige natuurlijke stoffen de vorming van AGEs kunnen tegengaan en zelfs bestaande AGEs kunnen opruimen. Japanse onderzoekers hebben extracten van 681 verschillende planten getest op hun potentiële antiglycatie vermogen (studie). Dat deden ze door kunstmatige elastinevezels (de eiwitvezels die je huid en vaten veerkrachtig houden) in het laboratorium bloot te stellen aan een bepaald type suiker (ribose), waardoor er AGEs ontstonden. Daar werden de diverse plantenstoffen aan toe gevoegd. Zo kwamen zij erachter dat het extract van citroenmelisse een krachtige anti-AGE werking heeft – even sterk zelfs als het experimentele medicijn aminoguanidine dat bij dierproeven de vorming van AGEs succesvol heeft geremd.

Proefpersonen dronken 1 kop citroenmelisse-thee per dag: recept!

Vervolgens lieten zij 14 gezonde proefpersonen (m/v) van 31 tot 65 jaar zes weken lang dagelijks een kop citroenmelisse-thee drinken. Let op, hier komt het recept: 3,3 g gedroogde citroenmelisseblaadjes in een theezakje 5 minuten laten trekken in 200 ml heet water.

14 anderen dronken ter controle dagelijks een kop gerstthee ofwel mugicha (ook gezond trouwens, maar dat is een ander verhaal). Voor en na afloop van het experiment werd de mate van hun vaatstijfheid, verkleuring van de huid en de elasticiteit van de huid van de wang bepaald. Op al die drie punten spelen AGEs namelijk een schurkenrol.

In de vaatwanden bevinden zich de eiwitten collageen en elastine die door suiker en AGEs worden aangetast, in de huid idem dito. AGEs dragen ook bij aan de onregelmatige verkleuring van de ouder worden de huid. Dat doen ze omdat veel AGEs zelf een geel-bruine kleur hebben, maar ook omdat ze de pigmentvormende cellen (melanocyten) ontregelen. Veel vrouwen in Azië hebben er een fortuin voor over om hun huid zo blank mogelijk te houden, dus wellicht ruiken de Japanse (onafhankelijke!) onderzoekers hier kansen op samenwerking met de cosmetische industrie.

Vaatstijfheid verminderde, huidelasticiteit verbeterde

Zowel qua vaatstijfheid als de verkleuring van de huid trad in de citroenmelisse-groep na zes weken verbetering op. De huidelasticiteit verbeterde ook, maar alleen bij de vrouwen. De onderzoekers denken dat dit komt omdat vrouwen een dunnere en drogere en huid hebben dan mannen, waardoor die kwetsbaarder was voor de weersinvloeden tijdens het experiment (najaar/winter). ‘We vermoeden dat citroenmelisse de seizoensgebonden verslechtering van de vrouwelijke huid kan tegengaan via het remmen van versuikering van huideiwitten als collageen en elastine’ schrijven ze.

Het is maar een eenmalig, piepklein onderzoek waar je dus geen oorverdovende conclusies aan mag verbinden, maar toch is het om verschillende reden interessant. Zo lijken de studieresultaten erop te wijzen dat citroenmelisse iets kan doen waar farmaceuten alleen maar van kunnen dromen: niet alleen de vorming van AGEs remmen, maar ze ook afbreken en opruimen. Immers, de schade door AGEs in de huid en vaten verminderde tijdens het experiment.

Rozemarijnzuur lijkt een verjongend wondermiddel

De onderzoekers kwamen erachter dat vooral het stofje rozemarijnzuur in citroenmelisse een sterke anti-AGE-werking heeft. Rozemarijnzuur is een polyfenol (plantenstof met antioxidante werking) die behalve in citroenmelisse ook in hoge concentraties voorkomt in onder meer rozemarijn, oregano, salie en marjolein.

Andere wetenschappers hebben ook een krachtige anti-AGE-werking van rozemarijnzuur gevonden (studie, studie). Bovendien lijkt rozemarijnzuur over veel meer belangrijke gezondheidsbeschermende eigenschappen te beschikken. In een wetenschappelijk artikel schrijven wetenschappers over rozemarijnzuur dat het een antikanker effect heeft, uitzaaiingen tegengaat, stille ontstekingen remt, DNA-beschermt, tegen schadelijke microben en gifstoffen werkt en de hersenen beschermt. Perilla olie bevat veel rozemarijnzuur en dat is waarschijnlijk de reden waarom het huidklachten kan tegengaan als je het lokaal aanbrengt. Volgens een Koreaanse studie kan perilla-olie dankzij het hoge rozemarijnzuurgehalte in theorie zelfs mannelijke kaalheid tegengaan en misschien verloren haren laten teruggroeien.

Citroenmelisse zelf is een plant waar al eeuwenlang geneeskrachtige eigenschappen aan zijn toegeschreven. Die claims worden af en toe door onderzoek ondersteund. In een Iraanse studie verbeterde de cognitie van alzheimerpatiënten nadat ze vier maanden lang dagelijks extract van citroenmelisse hadden ingenomen – bijwerkingen waren er niet. Een Duits onderzoek laat zien dat citroenmelisse herpes simplex virussen kan dwarsbomen die resistent zijn geworden tegen een antiviraal medicijn. Last but not least geldt citroenmelissa als veilig (studie) en wordt citroenmelisse als thee al sinds mensenheugenis gedronken.

Kortom, wie langer jong en gezond wil blijven volgens de laatste wetenschappelijke inzichten, drinkt dagelijks een kop citroenmelisse-thee. Het is nog best lekker ook!

Tekst: Pim Christiaans